Efnahagur

Skattaspor Brims og íslenskra dótturfélaga

Verðmætasköpun af rekstri samstæðunnar árið 2019 nam 32.726 m.kr. Fjárhæðinni var ráðstafað til samfélagsins með margvíslegum hætti, s.s. með launagreiðslum til starfsmanna, greiðslum á launatengdum gjöldum, kaupum á aðföngum frá birgjum, greiðslu annarra opinberra gjalda o.s.frv.

Skattbyrði samstæðunnar árið 2019 nam 3.968 m.kr. eða 12,1% af verðmætasköpun þess. Um 41% fjárhæðarinnar eru lögboðin gjöld vegna starfsmanna og 27% eru tekjuskattur til greiðslu.

Til viðbótar við þá skatta, sem gjaldfærðir voru hjá félögunum, innheimtu þau og stóðu skil á sköttum og gjöldum sem ekki teljast til gjalda en tengjast þó rekstrinum og þeim verðmætum sem hann skilar með beinum hætti. Slíkir innheimtir skattar námu 3.617 m.kr. árið 2019.

Skattaspor samstæðunnar árið 2019 nam samtals 7.585 m.kr.

Félagið er stolt af framlagi sínu til samfélagsins og þeirri félagslegu uppbyggingu sem þar á sér stað.

Fjárhagslegt verðmæti sem félagið skapaði með rekstri sínum árið 2019

Skattaspor Brims Eining 2019 2018 2017 2016
Gjöld félagsins: m.ISK 3.968 2.880 2.625 3.271
Veiðigjald 734 1.068 756 809
Skattbyrði vegna starfsfólks 1.646 1.337 1.291 1.349
Afla- og hafnargjöld 170 134 184 201
Skattar á eignir 126 103 136 106
Tekjuskattur 1.065 31 129 668
Kolefnagjald 226 206 128 138
Aðrir skattar 1 1 1 -
Innheimtir skattar: m.ISK 3.617 2.824 2.870 3.231
Skattbyrði starfsfólks 3.439 2.699 2.686 2.884
Afdráttarskattar 178 125 184 347
Skattaspor Brims m.ISK 7.585 5.704 5.495 6.502

Fjárfestingar í innviðum og þjónustu samfélagsins

Brim er meðvitað um hlutverk sitt þegar kemur að fjárfestingum í innviðum og þjónustu í þeim samfélögum þar sem félagið hefur starfsstöðvar. Fjárfestingar félagsins, t.d. á Vopnafirði, þar sem byggð hefur verið upp uppsjávarvinnsla með auknum veiðiheimildum, sýnir að félagið telur slíka fjárfestingu vera mikilvægan grundvöll fyrir því að á Vopnafirði haldist traust búsetuskilyrði til frambúðar. Stór hluti af beinum og óbeinum störfum á svæðinu skapast með starfsemi Brims. Því hefur sveitarfélagið notið stuðning Brims við að hlúa að og efla innviðauppbyggingu og þjónustu í nærsamfélaginu, s.s. í mennta- og menningarmálum, íþróttalífi, þjónustu og samgöngum, svo að fátt eitt sé nefnt.

Stjórnendur úr nærsamfélagi

Brim hefur þrjár skilgreindar starfsstöðvar; í Reykjavík, á Akranesi og á Vopnafirði. Starfsemi félagsins á landsbyggðinni annast að mestu leyti stjórnendur úr viðkomandi nærsamfélagi.

Innkaupastefna og birgjamat

Brim hefur þá stefnu að styðja við hverja þá starfsemi á Vopnafirði, Akranesi og í Reykjavík sem tengist á einhvern hátt félaginu eða er mikilvæg fyrir samfélögin á viðkomandi svæðum. Við val á birgjum og þjónustuaðilum gerir Brim þær kröfur að gæði, þjónusta og samkeppnishæft verð, ásamt samkeppnissjónarmiðum, séu ætíð í hávegum höfð. Fari þessir fjórir þættir saman fæst hagkvæmasta verðið hverju sinni, sem aftur gerir Brim kleift að hámarka gæði vöruúrvalsins og bæta þjónustu sína.

Birgjar í nærsamfélagi

Brim skilgreinir Ísland sem nærsamfélag sitt. Vörur og þjónusta frá innlendum birgjum námu 95% af heildarinnkaupum félagsins árið 2019. Þar telst endurnýjun skipaflotans ekki með. Brim hefur í flestum tilvikum gert kröfur um að birgjar haldi vörulager fyrir starfsemi félagsins og að afgreiðslan sé í samræmi við notkun hverju sinni. Öllum kostnaði og rýrnun við birgðahald er þannig haldið í skefjum. Staðsetning fyrirtækisins á landsbyggðinni gerir það að verkum að fyrirtækið sækir þá þjónustu sem í boði er á viðkomandi stöðum og styður þannig við nærsamfélag sitt. Þetta skiptir félagið og starfsfólk þess miklu máli.

Umhverfisáhrif birgja

Liður í verkefninu „Hrein virðiskeðja sjávarútvegs“ er söfnun upplýsinga um umhverfisáhrif þeirrar þjónustu og varnings sem Brim verslar af birgjum sínum. Slík upplýsingasöfnun gefur Brimi færi á því að byggja upp þekkingu á losun gróðurhúsalofttegunda frá öllum rekstrareiningum félagsins og allri virðiskeðju þess. Þannig getur félagið tekið upplýsta ákvörðun um að eiga viðskipti við þá birgja sem valda minnstum umhverfisáhrifum og þar með dregið á markvissan hátt úr neikvæðum umhverfisáhrifum af starfsemi félagsins.

Árið 2016 byrjaði Brim að setja inn ákvæði í stærstu innkaupasamninga félagsins varðandi umhverfismál. Ákvæðið er svohljóðandi:

„Brim er aðili að loftslagsyfirlýsingu Festu, miðstöðvar um samfélagsábyrgð, og Reykjavíkurborgar sem undirrituð var af 104 fyrirtækjum í Höfða árið 2015. Með þeirri yfirlýsingu hefur félagið skuldbundið sig til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda á næstu árum. Hluti af því er m.a. að kortleggja áhrif þjónustuaðila og starfsemi þeirra á rekstur Brims sem mun endurspeglast í umhverfisuppgjöri sem félagið sendir frá sér árlega. Til að styðja við þessi markmið munu þjónustuaðilar skuldbinda sig, í byrjun hvers árs eða með reglubundnum hætti, til að upplýsa um umhverfisáhrif þeirra á rekstur Brim fyrir líðandi ár.“

Í dag geyma sautján samningar við stærstu birgjana þetta ákvæði.

Í dag geyma sautján samningar við stærstu birgja félagsins ákvæði um umhverfismál

Stafrænar lausnir og nýsköpun

Stafrænar lausnir og fjórða iðnbyltingin eru nú þegar tekin að gjörbylta sjávarútvegi, rétt eins og öðrum atvinnugreinum, og er fyrirsjáanlegt að það herðist einungis á þeirri þróun á komandi árum. Við hjá Brimi erum meðvituð um þessa tækniþróun og vinnum með ýmsum félögum að nýsköpun og áhugaverðum lausnum á sviði stafrænnar tækni.

Hátækniskip

Skilgreining aflamarks um borð í veiðiskipi

Tækniþróunarsjóður hefur veitt styrk til þróunar sérstaks búnaðar sem skilgreinir aflamark strax um borð í fiskiskipi og er samþykktur af opinberum aðilum. Grunnurinn að þessu verkefni er áframhaldandi þróun á tölvusjón sem er nú þegar um borð í nýjum togurum félagsins. Þátttakendur í þessu verkefni eru, auk Brims, Skaginn 3X, FISK Seafood, Iceprotein og Fiskistofa.

Miðlun hafveðurmælinga úr skipum

Brim hefur skrifað undir viljayfirlýsingu um samstarf við Veðurstofu Íslands og BitVinci ehf. um miðlun og skráningu á hafveðurmælingum úr skipum félagsins. Hafveðurmælingar eru lykilathuganir sem gera Veðurstofunni kleift að gegna öryggishlutverki sínu sem skyldi, t.a.m. í tengslum við veðurspár og viðvaranir en einnig hvað snertir rannsóknir á loftslagsbreytingum. Brim vill taka virkan þátt í söfnun mælinga sem geta gert sjóveðurspár nákvæmari, nýtast við rannsóknir á loftslagsbreytingum og við rannsóknir á afkomu sjávarauðlinda í framtíðinni. BitVinci ehf. heldur utan um verkefnið.

Veiðarfæri

Um mitt ár 2019 tók Viðey í notkun nýtt troll frá Hampiðjunni sem heitir JAGGER. Trollið var þróað af Hampiðjunni í samstarfi við skipstjórnarmenn á Viðey. Trollið hefur reynst mjög vel, sem sést m.a. á því að Viðey var aflahæsti togari landsins á árinu.

Áfram var haldið að þróa nýja gerð toghlera í samvinnu við Ekkó toghlera.

Bæði verkefnin hafa þann tilgang að auka framleiðni félagsins með því að auka afla á sóknareiningu, ná fram hærra aflaverðmæti með bættum gæðum afla, lækka eldsneytiskostnað og draga úr kolefnislosun.

Endurnýjun skipaflota

Árið 2013 ákvað Brim að endurnýja skipaflota félagsins. Árið 2017 fékk félagið afhent þrjú ný ísfiskskip og hóf rekstur á tveimur þeirra árið 2018; Akurey AK og Viðey RE. Engey RE hóf rekstur árið 2017, en var seld á árinu til Rússlands.

Uppsjávarflotinn var að fullu endurnýjaður árið 2015. Auk framangreindra skipa er félagið með frystitogara í smíðum á Spáni. Fjárfesting í skipaflota frá árinu 2013 nemur um 170 milljónum evra.

Miklar tækniframfarir hafa átt sér stað með tilkomu nýrra hátækniskipa félagsins, enda um að ræða stærsta þróunarverkefni í íslenskum sjávarútvegi fram til þessa. Afraksturinn eru byltingarkenndar lausnir á heimsvísu þar sem tekist hefur að viðhalda gæðum afurða betur en áður og útrýma hættulegustu og jafnframt mest slítandi störfunum um borð.

Um borð í togurunum er hver fiskur ljósmyndaður eftir slægingu, tegundagreindur og rúmmáls- og lengdarmældur. Í framhaldinu er fiskurinn kældur með SUB-Chilling kæliferli án íss sem viðheldur gæðum og geymsluþoli. Eftir íslausa kælingu er fiskurinn settur með sjálfvirkum hætti í númeruð geymslukör á vinnsludekki skipsins. Geymslukarið er svo flutt með sjálfvirkum hætti niður í lest skipsins og kemur mannshöndin þar hvergi nærri.

Með hugbúnaðarkerfinu Trackwell skrá skipstjórar niður afla og tegundagreiningu í hverju einasta kasti/holi. Þessar skráningar tóku við af gömlu afladagbókinni sem færð var handvirkt. Við skráningu gefst möguleiki á að skrá stærðarskiptingu afla og fleiri upplýsingar sem nýtast síðar í sögulegu samhengi.

SJÁLFVIRK VINNSLA

Ráðist verður í mikla endurnýjun á botnfiskvinnslunni í Norðurgarði vorið 2020. Nánast öllum búnaði, allt frá móttöku aflans til pökkunar, verður skipt út. Endurnýjuð verða m.a. karakerfi fyrir innmötun í kæli, karaþvottavél og þjarkur (robot) sem losar fisk úr körum inn á hráefnisflokkara, en þetta er í fyrsta sinn sem þjarkur er nýttur á þennan hátt. Settar verða upp nýjar snyrtilínur, vatnsskurðarvélar og þjarkar sem pakka ferskum flökum og flakabitum í kassa. Auk þess verður lausfrystum skipt út og frystikerfið stækkað. Einnig verða þjarkar notaðir til að raða á bretti kössum með ferskum flökum og flakabitum. Bæði vinnsluhúsnæðið og starfsmannaaðstaðan verða lagfærð í leiðinni. Með þessari framkvæmd aukast afköst, nýting og gæði afurða. Jafnframt er orðið tímabært að skipta út eldri tækjum og búnaði.

Ný og fullkomin pökkunarstöð fyrir frystar afurðir var tekin í notkun árið 2018. Nýja pökkunarstöðin er í Ísbirninum og kemur í stað eldri pökkunarstöðvar sem var í fiskiðjuverinu í Reykjavík. Með tilkomu nýju pökkunarstöðvarinnar urðu miklar framfarir þar sem hún er mun afkastameiri og sjálfvirkari en sú eldri.

Ný og fullkomin pökkunarstöð fyrir frystar afurðir var tekin í notkun árið 2018. Nýja pökkunarstöðin er í Ísbirninum og kemur í stað eldri pökkunarstöðvar sem var í fiskiðjuverinu í Reykjavík. Með tilkomu nýju pökkunarstöðvarinnar urðu miklar framfarir þar sem hún er mun afkastameiri og sjálfvirkari en sú eldri.

Árið 2009 hófu Brim og Valka ehf. samstarf um að þróa röntgenstýrða vatnsskurðarvél sem skorið gæti beingarð á sjálfvirkan hátt úr karfaflökum. Árið 2017 afhenti Valka svo nýja skurðarvél ásamt flokkunarbúnaði til að skera karfa. Er hún ríflega tvöfalt afkastameiri en fyrri vélin. Í millitíðinni keypti Brim fyrstu skurðarvélina sem notuð var til að skera þorsk og reyndist hún einnig mjög vel. Þessi nýja tækni hefur valdið straumhvörfum í vinnslu á botnfiski og aukið möguleika vinnslufyrirtækja á að hámarka virði aflans.

Brim nýtir sér Innova framleiðslukerfi í framleiðslustýringu botnfiskvinnslu félagsins í Reykjavík. Þegar fiskur kemur í hús er hann skráður til vinnslu í kerfinu og síðan haldið utan um framleiðslu afurða á stafrænan hátt og rekjanleika haldið frá veiðiskipi.

RapidFish gæðaskoðun er öflugt kerfi til að skrá í upplýsingar um gæði aflans. Kerfið hjálpar Brimi jafnframt að tryggja hlítni við alla gæðastaðla.

Fiskimjölsverksmiðjan á Vopnafirði hefur tekið í notkun svokallað NIR-tæki (e. Near Infrared Analysis). NIR-mælar nota infrarauðan geisla til að mæla efnasamsetningu fiskmjöls, t.d prótein, fitu, salt, TVN o.fl. Slíkur mælir hefur verið í notkun á rannsóknarstofum félagsins í nokkur ár. Nýi mælirinn er frábrugðinn að því leyti að hann er staðsettur í framleiðslulínunni og er nettengdur.

SNJÖLL UMHVERFISSTJÓRNUN

Brim hefur verið brautryðjandi í því að innleiða snjalla umhverfisstjórnun, sem felst m.a. í því að safna sjálfvirkt gögnum um umhverfisþætti félagsins og miðla upplýsingum til hagaðila. Hluti af snjallri umhverfisstjórnun hefur verið rafvæðing á upplýsingaferlum sem lögboðnir eru fyrir skip samkvæmt umhverfislöggjöf, þ.m.t. MARPOL-samningnum. Einnig hefur verið sett upp rafrænt eftirlit fyrir eftirlitsstofnanir þar sem eftirlitsaðilar geta sinnt eftirlitshlutverki sínu á vefnum í stað þess að framkvæma eftirlitsskoðanir á staðnum. Að auki eru komnir snjallgámar (e. smart containers) og snjallvogir (e. smart scales) á sorpflokkunarstöðvar félagsins. Þessi tæki rauntímaskrá endurvinnslu hráefnis og sorps og skila upplýsingum rafrænt inn í umhverfisgagnagrunn félagsins.

FJARLÆKNINGABÚNAÐUR

Síðustu ár hefur Brim unnið að því í samstarfi við Radíómiðun, Símann og Sjúkrahúsið á Akureyri að koma á fjarlækningabúnaði í skipum félagsins. Slíkt kerfi er komið í bæði uppsjávarskip félagsins, Víking AK og Venus NS, og fer brátt í fleiri skip. Þegar það verða slys eða upp koma veikindi um borð og búnaður í sjúkraklefa er ræstur, er öllu aðgengilegu netsambandi á svæðinu beint í sjúkraklefann. Úr sjúkraklefanum má þá senda lifandi myndband af sjúklingnum ásamt helstu mæligildum lífsmarka til læknis sem þannig getur metið ástand sjúklingsins. Þessi búnaður skiptir sköpum þegar meta á hvort kalla þarf til þyrlu eða ekki, auk þess sem hann hjálpar skipstjórnarmönnum að annast um sjúklinginn.
Brim hefur enn fremur tekið í notkun stafrænt slysaskráningarkerfi sem er aðgengilegt á innri upplýsingavef félagsins. Tilgangur kerfisins er að auðvelda starfsfólki að skrá slys og tryggja að öryggisstjórn félagsins hafi yfirsýn um þau slys sem verða; enn fremur að þau séu rýnd og viðeigandi ráðstafanir gerðar til að koma í veg fyrir frekari slys.

Stjórnarhættir

Stjórn og forsvarsmenn Brims leggja ríka áherslu á að viðhafa góða stjórnarhætti svo að tryggt sé að starf stjórnarinnar, sem og starfsemi félagsins í heild uppfylli þau viðmið sem gilda um góða viðskiptahætti. Félagið er skráð á aðalmarkaði NASDAQ-kauphallarinnar á Norðurlöndunum og fylgir þeim samskiptareglum sem þar gilda. Aðalfundur er haldinn árlega og fjárfestafundir haldnir fjórum sinnum yfir árið.

Hér fyrir neðan má nálgast upplýsingar um stjórn, stjórnarháttayfirlýsingu og starfsreglur stjórnar þar sem gerð er grein fyrir samsetningu stjórnar, aðgreiningu valds og ákvarðanatöku.

Helstu ákvarðanir stjórnar á árinu 2019:

  • Engey RE 1 seld til Murmansk Trawl Fleet í Rússlandi um vorið.
  • Kaup á skipaverkstæðinu Gjörva.
  • Allt hlutafé keypt í sölufélögunum; Icelandic Japan, Icelandic China og Icelandic Hong Kong í Asíu.
  • Nafni félagsins breytt úr HB Granda í Brim.
  • Ráðist í umfangsmikla endurnýjun á botnfiskvinnslu félagsins í Reykjavík.
  • Samið um kaup á Fiskvinnslunni Kambi og útgerðinni Grábrók í Hafnarfirði.

Undirnefndir stjórnar voru skipaðar þannig af stjórn félagsins:

Endurskoðunarnefnd
Eggert Benedikt Guðmundsson formaður – situr í stjórn
Anna G. Sverrisdóttir situr í stjórn
Gunnar Ásgeirsson óháður
Starfskjaranefnd
Magnús Gústafsson formaður – situr í stjórn
Kristján Þ. Davíðsson situr í stjórn
Kristrún Heimisdóttir situr í stjórn

Í sept­em­ber 2018 til­kynnti Brim hf. um kaup á öllu hluta­fé Ögur­vík­ur. Kaup­in fólu í sér þrepa­skipt ferli sem hófst á vor­mánuðum 2018. Í lok ág­úst 2018 var Guðmund­i Kristjáns­syni, for­stjóra Brims, falið af stjórn fyr­ir­tæk­is­ins að hefja samn­ingaviðræður um kaup­in. Á þeim tíma­punkti upp­fylltu upp­lýs­ing­arn­ar hug­taks­skil­yrði 120. grein­ar laga um verðbréfaviðskipti. Lagaákvæði þetta fjallar um inn­herja­upp­lýs­ing­ar. Brim birti hins veg­ar hvorki inn­herja­upp­lýs­ing­arn­ar né tók nokkra ákvörðun um að fresta birt­ing­u þeirra fyrr en 7. sept­em­ber sama ár. Fjár­mála­eft­ir­litið og Brim hf. komust að samkomulagi um að ljúka málinu með sátt. Féllst Brim hf. á að greiða 8,2 millj­ón­ir króna í sekt fyr­ir að hafa ekki birt inn­herja­upp­lýs­ing­ar eins fljótt og auðið var.

Rekstraruppgjör samstæðunnar

Eining 2019 2018 2017
Tekjur EUR(000) 271.196 210.696 217.255
Rekstrargjöld EUR(000) 221.833 192.903 198.276
Aðrar rekstrartekjur EUR(000) 0.214 12.345 10.592
Rekstrarhagnaður 49.577 30.138 29.571
Laun og hlunnindi greidd á Íslandi EUR(000) 76.061 70.804 73.903
Greiðslur til eigenda EUR(000) 13.353 10.359 16.338
Vaxtagreiðslur til lánveitenda EUR(000) 6.459 5.870 4.051
Verulegur fjárhagslegur stuðningur frá opinberum aðilum EUR(000) - - -
Skattaívilnun vegna nýsköpunar- og þróunarverkefna EUR(000) 115 675 349
Hlutfall stjórnenda úr nærsamfélagi % 100 100 100
Hlutfall birgja úr nærsamfélagi % 96 96 96